Książka na kozetce #7. Literatura zamiast psychoterapii, czyli o książkowych odpowiedziach na życiowe problemy

Smutki i smuteczki, małe i duże kłopoty - nikt ich mieć nie chce, a mają wszyscy. Jak poradzić sobie ze stresem, niską samooceną, nudą? Co zrobić, gdy dziecko nas nie słucha, szef daje się we znaki, a życie miłosne przypomina pole bitwy? Niektórzy idą do psychoterapeuty. Inni - do księgarni.

Nie od dziś wiadomo, że literatura ma właściwości terapeutyczne: dodaje otuchy, zmienia perspektywę, otwiera na nowe pomysły i rozwiązania. Niczym najlepszy psycholog, inspiruje i dodaje odwagi do dobrej zmiany. Książka najlepszym lekarstwem na wszystko? Czasem bez pomocy terapeuty się nie obejdzie, ale zamiast od razu kłaść się na kozetce, warto najpierw udać się do biblioteki. Zobaczmy, jak literatura zmaga się z życiem. I wyciągnijmy z tego wnioski dla siebie.

1.  DLA NIEPOTRAFIĄCYCH POGODZIĆ SIĘ ZE STRATĄ: "POŻEGNANIE DLA POCZĄTKUJĄCYCH" ANNE TYLER

Życie niepełnosprawnego Aarona zmienia się w chwili, gdy mężczyzna spotyka Dorothy. Wielka miłość, ślub, szczęście. Sielanka kończy się, gdy młoda żona ginie w nieszczęśliwym wypadku. Aaron traci chęć do życia, więc żona musi interweniować - przybywa z zaświatów, by pomóc mu przejść przez wszystkie stadia żałoby i ułatwić pożegnanie. Bajkowa historia, która pociesza i uczy, że nawet po najgorszych przejściach można odnaleźć nadzieję. Bo życie trwa nadal.

Tyler, A. (2014). Pożegnanie dla początkujących. Świat Książki, Warszawa

2. DLA NIESZCZĘŚLIWIE ZAKOCHANYCH: "NASZE ROZSTANIA" DAVID FOENKINOS

 Co począć, gdy dwoje ludzi, jak Fritz i Alice z powieści Foenkinosa, nie potrafi żyć bez siebie, any tym bardziej - ze sobą? Co zrobić, gdy miłość się kończy i nie da się jej zatrzymać? Historia Fritza i Alice jest jak gorzka czekolada: jest w niej miłosne szczęście i kryzysy, jest namiętność, ale i zdrada, są rozstania i powroty. A między wierszami zwyczajna prawda, którą warto wziąć sobie do serca: do miłości trzeba dojrzeć. A wtedy może przytrafić się po raz kolejny. Tym razem już z happy endem.

Foenkinos, D. (2013). Nasze rozstania. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków

3.  DLA PRZECHODZĄCYCH KRYZYS WIEKU ŚREDNIEGO: "CYTRYNOWY STOLIK" JULIAN BARNES

Wyśmienity zbiór opowiadań o ludziach, których łączy podeszły wiek i nieuchronna perspektywa kresu. Barnes pisze o tym, że starzeć się można różnie - z goryczą, żalem, ale też godnie i pięknie. I o tym, że szczęście nie zna metryki. Angielski pisarz w kilku krótkich opowieściach przekonuje, że więcej jest powodów, żeby żyć, niż żeby umierać. I że świadomość przemijania może być wyzwalająca - łatwiej dzięki niej pogodzić się ze strachem przed śmiercią. Oraz przed życiem.

Barnes, J. (2013). Cytrynowy stolik. Świat Książki, Warszawa

4. DLA ZNUDZONYCH RUTYNĄ I MONOTONIĄ: "DZIEWCZYNA Z POCZTY" STEFAN ZWEIG

Austria, rok 1936. Christine pracuje na poczcie, a jej codzienność skażona jest nudą i beznadzieją. Lęk o przyszłość i opieka nad schorowaną matką pozbawiają dziewczynę radości życia. Pewnego dnia Christine otrzymuje zaproszenie od bogatej ciotki i wyjeżdża do szwajcarskiego kurortu. Czy, zaznawszy uroków życia w luksusie, wróci ta sama? Czy nadzieja na lepsze życie, obudzona wizytą w Szwajcarii, nie okaże się złudna i zabójcza? Wielka proza, która dowodzi, że nie warto ścigać marzeń  za wszelką cenę. Czasem lepiej docenić zwyczajną, z pozoru nudną codzienność. Bo to w niej kryje się to, co najważniejsze.
Zweig, S. (2012). Dziewczyna z poczty. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa

5. DLA WĄTPIĄCYCH WE WŁASNE ZDROWIE PSYCHICZNE: "CZY JESTEŚ PSYCHOPATĄ? FASCYNUJĄCA PODRÓŻ PO ŚWIECIE OBŁĘDU" JON RONSON

Gdy życie raz za razem daje w kość, trudno, jak wańka-wstańka, chwiać się pod ciosami od losu, ale się nie przewracać. Zadajemy wtedy pytanie: czy to ze światem jest coś nie tak, czy ze mną? Mający podobne wątpliwości mogą sięgnąć po przewodnik po świecie obłędu pod wymownym tytułem "Czy jesteś psychopatą?". Ronson opisuje w nim swoje spotkania z psychopatami oraz z ludźmi, którzy zarabiają na obłędzie innych. Tropi różnice między normą i szaleństwem. Pyta, co jest normą w świecie, który piętnuje wszystko, co "inne". A my odzyskujemy zaburzoną równowagę, dowiedziawszy się, że z reguły to świat jest bardziej szalony niż my.

Ronson, J. (2014). Czy jesteś psychopatą? Fascynująca podróż po świecie obłędu. Wydawnictwo Insignis, Kraków

6. DLA TYCH, KTÓRZY UTRACILI NADZIEJĘ: "PROCHY ANGELI" FRANK McCOURT

Limerick, Irlandia, czasy Wielkiego Kryzysu. Nędza i upodlenie, brud i błoto irlandzkich slumsów - oto codzienność rodziny McCourt'ów: Franka, czwórki jego rodzeństwa, matki oraz ojca, który w pubie bywa częściej niż w pracy. Tym, co nie pozwala się załamać, jest pogoda ducha i niezłomna wiara w marzenia. Autobiograficzne "Prochy Angeli" to dowód, że o zimnym, głodnym dzieciństwie można pisać ze swadą i poczuciem humoru. Ta książka dodaje otuchy i przypomina, że jutro jest nowy dzień. Dla malkontentów - pozycja obowiązkowa.

McCourt, F. (2007). Prochy Angeli. Wydawnictwo Albatros, Warszawa

7. DLA POSZUKUJĄCYCH SENSU: "MYSZY I LUDZIE" JOHN STEINBECK

Twardziel George oraz Lennie, olbrzym o wrażliwości i umyśle dziecka, to dwójka niecodziennych przyjaciół. Połączył ich wspólny cel: marzą o własnej farmie i hodowli królików. Wędrują przez pogrążone w kryzysie Stany w poszukiwaniu pracy, własnego miejsca na ziemi i akceptacji. Czy uda im się spełnić marzenie o farmie? Czasem ważniejsza od celu jest droga do niego. To ona nadaje sens, stanowi pociechę wobec trudów codzienności. Literacka baśń dla dorosłych, która dowodzi, że znaczenia nadają życiu sprawy najprostsze: marzenia i przyjaźń. Odnaleźć sens dzięki marzeniom - dlaczego nie? Pierwszy krok: odważ się je mieć.

Steinbeck, J. (2012). Myszy i ludzie. Prószyński i S-ka, Warszawa 

8. DLA SAMOTNYCH: "MADONNA W FUTRZE" SABAHATTIN ALI

Ta historia zaczyna się, jak wiele innych: mężczyzna zakochuje się w kobiecie. Problem polega na tym, że jest to kobieta... z portretu. Mimo, iż bohaterka obrazu i młody mężczyzna spotykają się w rzeczywistości, ich historia nie będzie cukierkową love story. To opowieść o tym, że wszyscy jesteśmy skazani na samotność, a bliskość między ludźmi najczęściej jest chwilowa i pozorna. Powieść Aliego nie uleczy z samotności, ale pozwala ten przykry stan oswoić. Łatwiej zaakceptować samotność, gdy wiemy, że to naturalna cecha ludzkiej kondycji. I znaleźć pocieszenie w tym, że wszystko ma swój kres. Samotność też.

Ali, S. (2015). Madonna w futrze. Wydawnictwo Rebis, Poznań

9.  DLA TYCH, KTÓRZY NIE MAJĄ CZASU: "TRAKTAT O ŁUSKANIU FASOLI" WIESŁAW MYŚLIWSKI

Medytacja nad kolejami losu, rolą przeznaczenia i przypadku, przedstawiona w formie literackiego monologu. Narrator podsumowuje swoje życie, wraca we wspomnieniach do dzieciństwa, młodości, opisuje trudy emigracji. Opowieść płynie niespiesznie, inaczej niż życie, które zawsze mija zbyt szybko. Ta książka to świetny pretekst, żeby na chwilę zatrzymać się w biegu i pozwolić myślom płynąć. Rozsmakować się w powolności i w czynnościach, które wymagają czasu - jak tytułowe łuskanie fasoli. Bo to one pozwalają docenić "tu i teraz". 

Myśliwski, W. (2007). Traktat o łuskaniu fasoli. Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Kraków

10. DLA CIERPIĄCYCH NA SYNDROM PUSTEGO GNIAZDA: "PTASZYNA" DEZSŐ KOSZTOLÁNYI

Węgierska prowincja końca XIX wieku i cicha, skromna trójka - rodzice i dorosła córka. Jedyna latorośl Vajkay'ów, tytułowa Ptaszyna, zostaje wysłana na wakacje do wujostwa. To pozornie zwyczajne wydarzenie jest dla rodziców małą rewolucją - uświadamia im, jak mogłoby wyglądać ich życie bez dziecka. I nie jest to przykre doświadczenie - Akacjusz i Antonina korzystają z uroków odzyskanej "wolności", odwiedzą teatr i restaurację, odnowią towarzyskie kontakty. Jeśli Twoje dziecko zaczęło już życie na własny rachunek i nie ma szans, żeby, jak powieściowa Ptaszyna, wróciło do rodzinnego domu, weź przykład z Vajkay'ów. Odnów dawne pasje, poszukaj nowych przyjemności. Jest szansa, że "puste gniazdo" zapełnisz szczęściem i radością.

Kosztolányi, D. (2011). Ptaszyna. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa