Wiecznie w podróży: "Śniadanie u Tiffany'ego" Truman Capote

Mieć sąsiadkę w osobie Holly Golightly to prawdziwe wyzwanie. Kamienica na Manhattanie obok kościoła z niebieskim zegarem mieści wielu oryginalnych lokatorów, ale to Holly o różnobarwnych włosach zasługuje na miano największej ekscentryczki. Sprowadza do mieszkania coraz to nowych mężczyzn, urządza huczne przyjęcia, na których serwuje zupę z żółwia w łupinach awokado, a potem wstaje o piątej po południu, żeby z mokrą głową przesiadywać na schodkach przeciwpożarowych, brzdąkać na gitarze i suszyć włosy na słońcu. Kochają się w niej milionerzy i celebryci, a ona co tydzień odwiedza osadzonego w Sing Sing staruszka ze złotymi zębami i niechlubną przeszłością. Kim jest panna Golightly, bohaterka "Śniadania u Tiffany'ego", najsłynniejszej powieści Trumana Capote'a? 

Dziewczyną do towarzystwa, początkującą aktoreczką, kochanką gangsterów czy znaną w półświatku pięknością? A sama powieść - mini-powieść właściwie, zamknięta na niespełna 140 stronach - czy bliżej jej do romantycznej komedii, w której ramy ubrała ją słynna filmowa adaptacja, czy do bajki o Kopciuszku á rebours - takiej, w której traci się księcia, a znajduje pantofelek?

Nie ma prostej odpowiedzi na żadne z tych pytań, bo Holly wymyka się wszelkim opisom. Z wizytą do sąsiadów wpada... przez okno (tak poznaje Freda - powieściowego narratora, początkującego pisarza z piętra wyżej) i choć ubiera się w szlachetne szarości i błękity, za plecami szepcze się o niej, że miała tuziny kochanków. Z plotkami Holly rozprawia się, jak na otrzaskaną z życiem dziewczynę przystało:

"Ty masz kiłę, ja rzeżączkę, więc podajmy sobie rączkę". [1]

Pod przykrywką słów-szpilek, tak charakterystycznych dla stylu Capote'a, kryje się niewesoła opowieść, którą srebrny ekran zamienił w romantyczną historię ze szczęśliwym zakończeniem. Tymczasem powieściowy pierwowzór filmu Blake'a Edwardsa jest tak daleki od typowego love story, jak Audrey Hepburn była odległa od Marilyn Monroe: tylko ona, dama o słodkiej buzi, mogła stać się filmową Holly-trzpiotką i znaleźć stabilizację u boku zakochanego sąsiada. Miss Monroe natomiast, którą sam Capote wolał ponoć widzieć w tej roli, była bliższa jej prawdziwej, powieściowej wersji - czy to przez swą obezwładniającą seksualność, czy przez tragiczny życiorys. Bo beztroskie i ekstrawaganckie życie, jakie panna Golightly wiedzie na koszt bogatych adoratorów, nie tyle jest ucieczką od normalności, co rekompensatą rozmaitych życiowych braków. Holly wyznaje Fredowi:

"Nie chcę mieć niczego na własność, dopóki nie znajdę takiego miejsca, w którym będę wiedzieć, że ja i rzeczy należymy do siebie. Na razie nie za bardzo wiem, gdzie to jest, ale wiem, jak to jest (...). Tak jak u Tiffany'ego". [2]

Dziewczyna marzy o śniadaniu u Tiffany'ego, ale jedyna rzecz od słynnego jubilera, jaką posiada, to wizytówki z napisem "w podróży". To one definiują jej życie, symbolizują ucieczkę z miejsca na miejsce bez poczucia zakotwiczenia. Nawet ukochany kot, rudzielec w tygrysie pręgi, nie ma imienia, bo nie do końca do Holly należy. I podobnie jest z samą Holly - ona co prawda ma imię, ale to prawdziwe znane jest nielicznym i należy do przeszłości, zupełnie jak pewien mężczyzna, który przybywa do Nowego Jorku z Teksasu, żeby odzyskać jej miłość. Na Holly - a właściwie na Lullamae Barnes, bo tak ma w dowodzie panna Golightly - nie robi to wrażenia, jej serce wypełnia bowiem tęsknota za zmarłym bratem i marzenie o tym, żeby nonszalanckie "w podróży" zamienić na stały adres.

"Śniadanie u Tiffany'ego", choć ma wszelkie atuty, żeby stać się powieścią o miłości, jest w istocie nostalgiczną historią zbłąkanej duszy. Duszy, która cierpli na ataki "telepki" - nagłego lęku i niepokoju, który, gdyby przyjrzeć mu się z bliska, zamiast, jak robi to Holly, zagłuszać go drinkiem i seconalem, okazałoby się, że ma swojskie imię: rozpacz. Nazywana przez Capote'a "zbzikowaną romantyczką" [3], kobietą "opanowaną, wymuskaną i nieskazitelną" [4], jest Holly postacią pełną sprzeczności: bywa na wielkich przyjęciach (na kartach "Śniadania..." pojawiają się kultowe nowojorskie kluby z epoki, jak "21" i "Stork Club"), zna sławnych pisarzy i gwiazdy kina, ale najbardziej tęskni za tym, co zdobyć najtrudniej, mimo iż jest za darmo. 

Podszyte melancholią, choć niepozbawione humoru i uszczypliwej ironii, "Śniadanie u Tiffany'ego" wpisuje się w nurt amerykańskich powojennych powieści, które zdrapują złoty osad z powierzchni Wielkiego Świata. W swym najsłynniejszym dziele pozwala Capote płynąć strumieniom szampana i wytwornego martini, pozwala błyszczeć klejnotom od Tiffany'ego i poczuć aromat drogich cygar po to jedynie, żeby zajrzeć pod podszewkę, pod którą widać zagubienie i wielki angst. Kopciuszek marzył o balu, miss Golightly pragnie śniadania u Tiffany'ego - ale to nie kamienie na wystawie u jubilera przyciągają jej wzrok. Tiffany urasta do rangi symbolu, jest powieściową arkadią i oazą bezpieczeństwa, do której tęskni nieszczęsna dziewczyna:

"Od razu mnie to uspokaja, cisza i ta wytworna elegancja; tam nic bardzo złego nie może ci się przytrafić, w towarzystwie tych miłych mężczyzn w ładnych garniturach, i ten śliczny zapach srebra i portfeli ze skóry aligatora. Gdybym mogła znaleźć prawdziwe miejsce, w którym czułabym się jak u Tiffany'ego, wtedy kupiłabym trochę mebli i nazwała jakoś tego kota". [5]

Miejmy nadzieję, że Holly znalazła miejsce, w którym nic złego nie może jej się przytrafić. I że wciąż jest taka, jak wtedy, gdy mieszkała w kamienicy na Manhattanie i nie dawała sąsiadom spać:

"(...) jak rozświetlony statek pasażerski, wychodzący z portu w rejs, z pohukującymi syrenami i konfetti w powietrzu". [6]

Mini-powieść o poszukiwaniu własnego miejsca na ziemi, która ma w sobie co najmniej tyle samo czaru, co Audrey Hepburn - filmowa Holly Golightly. I jeszcze więcej smutku.

Capote, T. (2010). Śniadanie u Tiffany'ego. Wydawnictwo Albatros, Warszawa.

Tytuł oryginalny: Breakfast at Tiffany's

Tłumaczenie: Robert Sudół

 [1] Ibidem, str. 103-104;
[2] Ibidem, str. 52;
[3] Ibidem, str. 75;
[4] Ibidem, str. 69;
[5] Ibidem, str. 53-54;
[6] Ibidem, str. 107.